The big 3

Noten, Akkoorden & Toonladders: het DNA van de piano.Elke pianist, of ze het nu weten of niet, spreekt dezelfde taal. Een taal, opgebouwd uit drie eenvoudige, maar oneindig krachtige bouwstenen: noten, akkoorden en toonladders. Deze drie zijn de moleculen van muziek, de opbouw van klank waaruit alle muziek geschreven is.Je zou ze bij elkaar de The Big 3 kunnen noemen.Samen vormen ze de basis van elk lied dat je ooit hebt gehoord, elk stuk dat je ooit hebt bewonderd, elke improvisatie die je kippenvel gaf. Wanneer je deze drie écht begrijpt, ontgrendel je de vrijheid om te spelen. Muziek stopt met ingewikkeld te zijn en het wordt herkenbaar, logisch, iets dat je kunt begrijpen én creëren.Veel mensen denken dat ze “noten moeten leren lezen” om piano te kunnen spelen. Niet waar! Lezen is handig, zeker, maar muziek lezen en spelen zonder the big 3 te begrijpen is als zinnen uit je hoofd leren in een taal die je niet spreekt. Je kunt ze herhalen, maar je kunt niet goed uitspreken en je zal niet begrijpen wat je zelf nou eigenlijk zegt. Wanneer je noten, akkoorden en toonladders en de samenhang hiertussen begrijpt, stop je met kopiëren en begin je met creëren. Je stopt met lezen, en begint met echt muziek te maken.Deze theorie leren is geen academische oefening, het is vrijheid. Je zal muziek horen en meteen herkennen wat er gebeurt. Je gaat aan de piano zitten en weten wat je moet spelen, niet omdat je het hebt onthouden, maar omdat je begrijpt waarom het zo werkt.Laten we verder duiken in the big 3.

Noten

Alles begint bij de noten. Ze zijn de letters van het muzikale alfabet, de kleinste betekenisvolle eenheden van muziek. Elke toets op je piano, alle 88, vertegenwoordigt een toon: een specifieke hoogte en een unieke klank.Het leren van de noten lijkt misschien simpel, maar het is in werkelijkheid een superkracht.
Wanneer je de toetsen goed kan onthouden, stop je met zoeken en begin je met spelen, leren en het snappen van wat je doet.Op elke piano, kennen we in totaal 12 noten. Van die 12 maken we oneindige combinaties. Als je weet waar elke C, F♯ en B♭ zich bevindt, ontwikkel je een ruimtelijk gevoel voor muziek. Je handen en brein bewegen samen, alsof je instinctief navigeert door een bekend landschap.Witte toetsen: C - D - E - F - G - A - B
Zwarte toetsen: Cis - Dis - Fis - Gis - Ais & Des - Es - Ges - As - BesNoten bestaan dus uit witte toetsen & zwarte toetsen. Elke toets heeft een eigen toon dat wordt gezien als een halve toon. Ga je een toets omhoog of omlaag, zwart of wit, is dat altijd een halve toon omhoog of omlaag.De 5 zwarte toetsen worden gezien als de witte toetsen, maar dan een halve toon verhoogd of verlaagt. Dit noemen we 'Is' bij verhogen, 'Es' bij verlagen. In notatie is ♯ een halve toon verhogen, en ♭ een halve toon verlagen. Een verhoogde D is dus een Dis en een verlaagde B is dus een Bes. In notatie zou een Dis beschreven worden als D♯ en een Bes als B♭.Onderstaand is een octaaf afgebeeldt, inclusief alle 12 noten. Het klavier van een piano bestaat uit 7 van deze octaven, genummerd van C1 t/m C7.

• Alle 12 noten op de piano

Akkoorden

Akkoorden zijn groepen van noten die samen akkoorden vormen.
Speel drie of meer noten tegelijk, en je hebt een akkoord: een klank met harmonie.De magie van akkoorden is dat ze iets voelen: vrolijk, somber, dromerig, donker, of juist onopgelost, sommige zelfs een beetje mysterieus. Ze zijn de emotionele geometrie van muziek. De manier waarop je akkoorden speelt, van het ene akkoord naar het andere, creëert spanning en ontspanning.Elk akkoord is gebouwd op intervallen, de afstanden tussen noten. Het basisakkoord, de triade, bestaat uit de 1e, 3e en 5e toon van een toonladder. Dat is alles, en toch ontstaat uit dat eenvoudige patroon een oneindige wereld van klanken: majeur, mineur, verminderd, overmatig, noem het maar op. Elk akkoord is een andere kleur op je muzikale palet.Akkoorden begrijpen is harmonie begrijpen. Wanneer je naar een lied kijkt, zie je niet langer losse noten, maar architectuur. Je kunt voorspellen wat volgt, herharmoniseren en vrij improviseren over de structuur.Wanneer je akkoorden automatisch gaat herkennen, wordt je spel vloeiend. Je kunt liedjes bouwen, melodieën harmoniseren of progressies omvormen tot iets unieks. Akkoorden zijn de fundering waarmee muziek werkelijk ontstaat en je het vol laat klinken.Een akkoord bestaat dus uit meerdere noten, vaak is het een triade: 3 noten. Echter kan een akkoord ook uit 2-5 noten bestaan. Bekende akkoorden zijn de majeur & mineur akkoorden. Het verschil tussen majeur en mineur is de tweede noot, waarbij deze een halve toon wordt verhoogd of verlaagd. Bekijk de afbeeldingen voor een voorbeeld.

Toonladders

Toonladders, ook wel toonsoorten, zijn het meest belangrijk binnen de big 3. Als noten je alfabet en akkoorden je woorden zijn, dan zijn toonladders het woordenboek & de grammatica regels, die alles begrijpelijk maken en waar dus alles binnen valt: noten en akkoorden passen binnen een bepaalde toonladder.Een toonladder is simpelweg een reeks noten die goed samenklinken, gerangschikt in stappen. De bekendste is de majeur-toonladder, samen met de mineur-toonladder. Maar er zijn er veel meer: harmonisch, pentatonisch, blues, jazz, modaal … elk met een eigen universum aan geluid & klanken.Waarom toonladders leren?
Omdat ze de context bepalen. Een toonladder vertelt je welke noten mooi klinken, welke akkoorden daar bij passen en hoe je daartussen beweegt. Daarnaast hoor je snel genoeg welke noten of akkoorden buiten de toonladder vallen en dus vals zijn. Akkoorden leven dus binnen toonladders, elk akkoord is als een momentopname van een paar noten uit een grotere structuur. Elke toonladder bevat zeven basisakkoorden, verbonden met de zeven noten van de toonladder.Improviseren = Nagiveren
De toonladder is je kaart, en je vingers zijn de reizigers. Je kunt je bewegen met logica of gevoel, maar altijd met richting. Daarom zijn toonladders zo essentieel voor improvisatie: ze geven grenzen waarbinnen vrijheid kan bloeien.Toonladders oefenen bouwt bovendien techniek op: balans, coördinatie, spiergeheugen.
Naast techniek, leer je ook de emotie van muziek kennen. Elke toonladder heeft weer een soort eigen persoonlijkheid: De droevigheid van A mineur, de helderheid van C majeur en de spanning van G mineur.De majeur & mineur toonladders
Onderstaand zijn de toonladder afgebeeld van A majeur en A mineur. Het verschil tussen majeur en mineur toonladders is de toonafstanden tussen de noten. Voor elke majeur en mineur heb je dezelfde logische stappen en regels. De stappen worden omschreven als hele of halve toonafstanden. een hele toon = 1. Een halve toon = 0,5. De formule is als volgt:Majeur: 1 - 1 - 0,5 - 1 - 1 - 1 - 0,5
Mineur: 1 - 0,5 - 1 - 1 - 0,5 - 1 - 1

samengevat

Uiteindelijk is het dus belangrijk om deze 3 eenheden te kennen en vooral te leren begrijpen. Het puur uit je hoofd leren werkt, maar je gaat het pas echt leren als je begrijpt hoe muziek is opgebouwd.Wanneer je begrijpt dat elk lied is opgebouwd uit slechts 1 toonladder, daar binnen slechts 7 noten en dus 7 akkoorden passen, wordt het veel duidelijker. Je snapt dat het een grondtoon heeft en dat er vaak 3-4 akkoorden gebruikt worden.Wat het zo krachtig maakt, is dat als je de toonladder met de inhoudt goed kent, het je de mogelijkheid geeft te improviseren. Of dat nou over het bestaand nummer is of dat je zelf binnen de toonladder vrij gaat spelen, beide geven een enorm gevoel van muzikale vrijheid en creativiteit.

Bronnen

Voor verdere verdieping, uitleg en extra kennis over deze onderwerpen, klik op de onderstaande links:

• Noten

• Akkoorden

• Toonladders